Zo maak je processen écht effectief

Waardestroom analyseren

Krijg inzicht in waarde en verspilling

Elke organisatie bestaat uit een reeks stappen die samen waarde creëren voor de klant, van het eerste contact tot de uiteindelijke levering van een product of dienst. Maar niet elke stap draagt daadwerkelijk bij aan wat de klant belangrijk vindt. Sommige activiteiten kosten juist tijd, geld of energie zonder dat daar waarde tegenover staat.

Door de waardestroom (Value Stream) te analyseren, krijg je inzicht in waar waarde ontstaat en waar verspilling plaatsvindt. Het maakt zichtbaar hoe een proces écht verloopt, waar knelpunten zitten en waar verbeterpotentieel ligt. Dat inzicht vormt de basis voor structurele procesverbetering.

Wat is een waardestroom?

De waardestroom omvat het volledige traject dat een product of dienst doorloopt: van grondstof of eerste idee tot en met de levering aan de klant. In Lean-termen onderscheid je daarbij drie typen activiteiten:

• Value Added (VA): Werk dat direct waarde oplevert voor de klant.
• Business Non-Value Added (BNVA): Activiteiten die de klant niet ziet, maar die intern noodzakelijk zijn, zoals administratie of kwaliteitscontroles.
• Non-Value Added (NVA): Verspilling, activiteiten die geen waarde toevoegen, zoals wachten, zoeken, dubbel werk of fouten herstellen.

Door dit onderscheid expliciet te maken, zie je snel waar verbetering nodig is én waar processen onnodig complex zijn geworden.

De waardestroom in kaart brengen

De eerste stap in een waardestroomanalyse is het in kaart brengen van de huidige situatie. Dit gebeurt vaak met behulp van een Value Stream Map (VSM), een visueel hulpmiddel waarmee de huidige processen, materiaalstromen en informatiestromen worden weergegeven. Ook instrumenten als een SIPOC-diagram of een eenvoudige flowchart kunnen hierbij helpen.

Een goed uitgewerkte Value Stream Map laat zien:

• Hoe lang het totale proces duurt (doorlooptijd)
• Waar tussenvoorraden of wachttijden ontstaan
• Waar verstoringen en knelpunten optreden
• Welke stappen daadwerkelijk waarde toevoegen

Vanuit deze analyse maak je eerst een Current State Map (de huidige situatie) en vervolgens een Future State Map, waarin je laat zien hoe het proces efficiënter, sneller en met minder verspilling kan verlopen.

Waarom waardestroomanalyse belangrijk is binnen Lean

Binnen Lean start elke verbetering met één centrale vraag: wat is waarde voor de klant?
Zodra dat helder is, volgt de analyse van de waardestroom. Pas wanneer je begrijpt hoe een proces écht loopt, kun je effectief werken aan flow, pull en continue verbetering.

Een belangrijk voordeel van waardestroomanalyse is dat het verbeterinitiatieven met elkaar verbindt. In plaats van lokale optimalisaties bekijk je de keten als geheel. Zo voorkom je dat een oplossing binnen één afdeling onbedoeld nieuwe knelpunten veroorzaakt in een andere.

Waardestroomanalyse in de praktijk

Het principe van waardestroom-denken beperkt zich allang niet meer tot de productieomgeving. Ook in de zorg, dienstverlening en publieke sector levert het aantoonbare resultaten op. Organisaties ervaren onder meer:

• Kortere doorlooptijden en snellere levering
• Lagere kosten door het elimineren van verspilling
• Hogere kwaliteit door minder fouten en minder herwerk
• Betere samenwerking doordat teams inzicht krijgen in elkaars rol en afhankelijkheden

Veelgebruikte tools hierbij zijn:

• Value Stream Mapping
• Lean-kengetallen zoals doorlooptijd, cyclustijd en First Time Right
• SIPOC-diagrammen
• Flowcharts

Door deze data te meten en te visualiseren in een procesdashboard, ontstaat een objectief beeld van waar de grootste verbetermogelijkheden liggen.

Leren werken met waardestroomanalyse (Value Stream Mapping)

De waardestroom (Value Stream) vormt het fundament van elk Lean-traject. Door te analyseren wat écht waarde toevoegt voor de klant, en wat niet, leg je de basis voor gerichte en blijvende verbetering.

Wie serieus met waardestroomanalyse (Value Stream Mapping) aan de slag wil gaan, heeft veel baat bij een Lean Six Sigma-opleiding. Zo’n opleiding biedt de kennis, structuur en discipline om verbeteringen niet alleen te identificeren, maar ook duurzaam te realiseren, met maximale klantwaarde als resultaat.

Afhankelijk van je rol en verantwoordelijkheid zijn er verschillende niveaus:

• Yellow Belt: Basiskennis van Lean Six Sigma en actieve deelname aan verbeterteams. Je leert verspillingen herkennen en bijdragen aan verbeterinitiatieven binnen je team.
• Orange Belt: Orange Belts ondersteunen Green Belts en dragen zelfstandig bij aan kleinere verbeterprojecten. Ze passen Lean-tools toe, zoals 5S en waardestroomanalyse, om processen efficiënter te maken.
• Green Belt: Zelfstandig verbeterprojecten uitvoeren binnen de eigen afdeling. Je gebruikt Lean- en Six Sigma-methodieken om knelpunten te analyseren en meetbare verbeteringen te realiseren.
• Black Belt: Leidinggeven aan complexe, organisatie-brede verbetertrajecten. Je coacht teams, begeleidt Green Belts en zorgt voor structurele borging van continue verbetering.

Het grote voordeel van deze opleidingen is de combinatie van theorie en praktijk: je past het geleerde direct toe op je eigen processen, wat zorgt voor tastbare en duurzame resultaten.

✅Lean Six Sigma opleidingen van MKPC

Wil je Lean-tools zoals het analyseren van de waardestroom effectief leren toepassen? Dan is een opleiding in Lean Six Sigma een goede keuze. Afhankelijk van je rol en ervaring zijn er verschillende niveaus beschikbaar:

• Lean Six Sigma Green Belt opleiding
  Deze opleiding is gericht op professionals die willen leren hoe ze verbetertrajecten kunnen opzetten en uitvoeren binnen hun team of afdeling. Je leert onder andere hoe je processen inzichtelijk maakt en verbetert.

• Lean Six Sigma Black Belt opleiding
  Voor wie zich verder wil specialiseren in procesverbetering en organisatie-brede projecten wil leiden. Diepgaandere statistische technieken en verandermanagement komen aan bod.

Deze opleidingen zijn met name geschikt voor teamleiders, projectmanagers, procescoördinatoren en andere professionals die een actieve rol willen spelen in het verbeteren van de dagelijkse bedrijfsvoering.

Resultaat- en mensgericht verbeteren met MKPC!